Dziedziczenie testamentowe

Powołanie do spadku czyli przekazanie w spadku majątku albo spadkobranie, wynika z ustawy albo z testamentu. Pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym ma testament. Testament to rozporządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. Jest to jedyna czynność prawna, która może wywołać skutki prawne po śmierci osoby. Testament może sporządzić (i odwołać) jedynie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli osoba pełnoletnia nie ograniczona sądownie co do zdolności prawnej. Testament należy sporządzić osobiście, nie może uczynić tego pełnomocnik czy przedstawiciel i może on obejmować rozporządzenie majątkiem tylko jednego spadkodawcy, nie ma więc testamentów wspólnych. Ważne jest, iż testament można sporządzić jedynie w formie określonej przez prawo. Warto wiedzieć, iż nieważny będzie testament w postaci wydruku z komputera podpisanego przez spadkodawcę.

Można odwołać sporządzony testament. Należy wtedy sporządzić nowy testament. Jeśli spadkodawca nie zaznaczy w nowym testamencie, że poprzedni odwołuje, wtedy ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. Istotne jest, iż wszystkie formy testamentu są równoważne, tzn. można odwołać testamentem własnoręcznie napisanym testament w formie aktu notarialnego. Testament powinien być tłumaczony (czyli interpretowany) w sposób zapewniający możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. W przypadku gdy testament może być tłumaczony na kilka sposobów, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwoli utrzymać rozporządzenia spadkodawcy w mocy i jednocześnie nadać im rozsądną treść. Są przypadki, gdy testament jest nieważny. Dotyczy to sytuacji gdy testament został sporządzony:

  • w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
  • pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
  • pod wpływem groźby.

Polskie prawo dopuszcza następujące rodzaje testamentów:

  • testamenty zwykłe, czyli: 1. testament własnoręczny (holograficzny), 2. testament notarialny, 3. testament allograficzny (sporządzony poprzez ustne oświadczenie ostatniej woli w obecności dwóch świadków wobec wójta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia).
  • testamenty szczególne, czyli: 1. testament ustny (gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy), 2. testament podróżny (spisany podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym przed kapitanem tego statku), 3. testament wojskowy (dowódca spisuje wolę spadkodawcy, podaje datę jej spisania i następnie składa się podpisy).