Spadek po mężu, żonie, rodzicach

W wypadku dziedziczenia testamentowego spadkodawca w testamencie określa kto dziedziczy po nim majątek lub sporządzając testament negatywny, określa kto jest z dziedziczenia wyłączony (wydziedziczenie). W wypadku gdy zmarły spadkodawca nie zostawił testament, obowiązuje dziedziczenie ustawowe i przepisy prawa spadkowego, które dokładnie określają kolejność spadkobierców, powiązanych ze spadkodawcą stosunkiem pokrewieństwa, małżeństwa lub przysposobienia. Wedle ustawy w pierwszej kolejności spadek dziedziczą dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, jednak prawo spadkowe stoi przede wszystkim po stronie małżonka spadkodawcy i broni jego interesu: małżonek spadkodawcy nie może dziedziczyć mniej niż 1/4 spadku. Oznacza to, że jeśli przykładowo spadkodawca miał żonę i dwoje dzieci to wtedy wszyscy otrzymują po 1/3 spadku. Jeśli pozostawiłby żonę i czworo dzieci to wtedy żona otrzymuje 1/4 wartości spadku, natomiast czworo dzieci pozostałe 3/4 spadku do podziału.

W sytuacji gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci, prawo do spadku mają jego małżonek oraz jego rodzice. Udział każdego z rodziców, który dziedziczy wraz z małżonkiem, wynosi 1/4 spadku. W tej sytuacji prawo spadkowe także uprzywilejowuje małżonka zmarłego spadkodawcy. W wypadku gdy do spadku powołani się małżonek oraz rodzice spadkodawcy, małżonkowi nie może przypaść mniej niż 1/2 spadku. Przykładowo: jeśli spadkodawca pozostawił żonę i oboje jego rodzice żyją, wtedy żona dziedziczy 1/2 spadku, ojciec 1/4 pozostawionego majątku i matka 1/4 majątku. W sytuacji gdy w chwili śmierci spadkodawcy nie żyje jedno z jego rodziców, na jego miejsce wchodzi rodzeństwo spadkodawcy, które dziedziczy część spadku ustawowo przynależną rodzicowi. Zatem: gdy do spadku powołani są żona spadkodawcy, jego matka lub ojciec oraz dwie siostry, spadek dzielony jest w proporcjach – 1/2 spadku dla żony, 1/4 dla matki lub ojca oraz 1/4 dla dwóch sióstr (do podziału).

Analogicznie dziedziczenie po rodzicach określone jest w prawie spadkowym. Jeśli zmarły spadkobierca będący rodzicem nie pozostawił testamentu, zaczyna obowiązywać dziedziczenie ustawowe. W sytuacji gdy zmarł jeden rodzic, a drugi żyje, otrzymuje on nie mniej niż 1/4 majątku, a pozostała część przypada dzieciom spadkodawcy do podziału. Gdy umiera drugi rodzic, całość spadku dzielona jest między dzieci zmarłego spadkodawcy. Sytuacja komplikuje się, gdy nie żyje jedno z rodzeństwa, któremu ustawowo przypada część spadku. Wtedy w jego miejsce wchodzą zstępni rodzeństwa. Przykładowo: zmarły spadkodawca pozostawił żonę, matkę, dwie siostry oraz dwóch bratanków po zmarłym wcześniej bracie. W tej sytuacji 1/2 spadku dziedziczy żona, 1/4 matka spadkodawcy, zaś 1/4 dwie siostry zmarłego oraz dwóch bratanków. Wówczas udział bratanków wynosi 1/3 z 1/4.